พอถึงฤดูฝนใบต้นกล้วยน้ำว้าตรงสวนหลังบ้านจะดูเขียวสวยเป็นพิเศษ การมีต้นกล้วยติดบ้านคิดสวนไว้สักกอช่วยให้รู้สึกสบายใจ เพราะนั่นการันตีว่าเราจะมีวัตถุดิบให้นำมาปรุงอาหารแบบไม่รู้จบ ขอยกตำแหน่งต้นกล้วยสารพัดประโยชน์ที่สุดให้กับ กล้วยน้ำว้า เพราะทุกส่วนของมันนำมาใช้ประโยชน์ได้สารพัด เป็นทั้งอาหาร เป็นทั้งยา และใช้ห่ออาหารทำบรรจุภัณฑ์แบบรักษ์โลกได้ด้วย ตอนเป็นเด็กพ่อฉันท่านจะวัดว่าสนาลูก ๆ ด้วยการให้ปลูกกล้วย แล้วเฝ้าสังเกตว่ากล้วยต้นนั้นสมบูรณ์แค่ไหน ออกเครือยาว มีจำนวนหวีกล้วยมากเพียงใด หากเครือกล้วยยาว มีหวีกล้วยมาก และผลสมบูรณ์ก็ทำนายว่าเด็กคนนั้นจะเติบโตขึ้นมามีอยู่มีกิน เล่าถึงตรงนี้ก็ไม่ค่อยอยากจะอวดหรอกว่า กล้วยต้นแรกที่ฉันปลูกนั้น 1 เครือมีตั้ง 11 หวีเชียวนะคุณ

ต้นกล้วย ปลูกง่าย กินได้สารพัดส่วน
         กล้วยปลูกง่าย ตายยาก ปลูกครั้งเดียวก็แทงหน่อออกมาเรื่อย ๆ ให้เก็บผลผลิต ที่สำคัญเป็นพืชอาหารที่กินได้แทบทุกส่วน เริ่มจากแกนกลางต้นที่ยังไม่ออกปลี สีขาวจั๊วะ เรียกว่า -หยวกกล้วย" เนื้อสัมผัสกรอบนุ่ม นำมาซอยทำห่อหมกแบบอีสานใส่หมูสามชั้น ทำแกงหยวกกล้วย หรือแม้แต่ทำขนมจีน "โม่ห์ยิงกา" ตำรับพม่า พอกล้วยติดเครือ ออกหวีจนหมด ก็จะเหลือหัวปลีติดปลายเครือ นั่นแหละของกินแสนอร่อย นำไปย่างไฟระอุสุกถึงแกนกลางของปลี สุกแล้วจึงลอกกาบปลีด้านนอกออก นำเนื้อปลีด้านในไปหันยำใส่ไก่ฉีกน้ำพริกเผา และเครื่องเคราสารพัดได้ยำหัวปลีแสนอร่อย หรือถ้าแบบลูกทุ่งหน่อย ลอกกาบปลือกออกเอาเฉพาะหัวปลีด้านในสีขาวมาสับฝานเป็นเส้น แมะนาวให้ขาวสวย แล้วนำไปต่ำอย่างส้มตำใส่น้ำปลาร้า ก็ได้ตำปลีรสแซ่บไว้เรียกความสดชื่น

          ผลกล้วยกินได้ทั้งแบบผลดิบและผลสุก หากเป็นกล้วยดิบนำไปทำแกงอย่างแกงคั่วได้ หรือหั่นเป็นชิ้นกินเป็นส่วนประกอบสำคัญหนึ่งในคำแหนมเนือง กล้วยดิบตำกับสับปะรดใส่น้ำปลาร้าก็อร่อยเข้าท่าเข้าที หรือปอกเปลือกฝานเป็นชิ้นลงทอดแล้วฉาบน้ำตาลก็ได้กล้วยฉาบ ของกินเล่นสุดเพลินเกินห้ามใจพอผลกล้วยดิบเปลี่ยนเป็นห่าม ในหวีกล้วยมีสองเฉดสีเหลืองและเขียวเจือกัน ก็เริ่มนำไปทำกล้วยปิ้งกล้วยทับได้ หรือทำกล้วยเชื่อมแดงแบบเนื้อแข็งหน่อยได้ พอเริ่มห่ามจัดสีเขียวยังเจืออยู่บ้างแต่น้อยลง นี่แหละเนื้อกล้วยที่นำไปทำกล้วยแขกได้อร่อยที่สุด แต่ถ้าชอบให้เนื้อกล้วยปิ้ง กล้วยทับ กล้วยเชื่อม กล้วยแขกมีความนิ่มนวลขึ้นอีกหน่อยต้องรอสักนิดให้กล้วยทั้งหวีสุกเป็นสีเหลืองดุจดอกกระดังงา (แต่ว่าอย่าให้งอม) จึงนำไปใช้กล้วยน้ำว้าสุกพอดีกิน เนื้อนิ่มรสหวานหอมกินเป็นผลไม้คือดีต่อสุขภาพที่สุด แต่ก็นำไปทำขนมได้หลากหลายรายการ เช่น กล้วยบวชชี ขนมกล้วย ใส่ลงปั่นกับผลไม้อื่น ๆ ได้สมูทตี้เนื้อเนียนเป็นครีมกินอร่อย

          พอกล้วยน้ำว้าสุกงอมจนเปลือกใกล้ดำ หยิบปลายหวียกขึ้นแล้วผลกล้วยร่วงเอง ตอนนี้กล้วยจะมีรสหวานจัด เอาไปทำกล้วยตากได้เนื้อหวานฉ่ำอร่อย หรือจะใส่เป็นไส้ข้าวต้มมัด พอนึ่งสุกก็จะได้ข้าวต้มมัดไส้กล้วยที่มีกล้วยสีแดงสวยอยู่ด้านในอีกเมนูหนึ่งที่ไม่ค่อยได้เห็นคนทำเพราะเป็นของกินในรั้วในวังก็คือ กล้วยแดง หรือบางทีก็เรียกว่า กล้วยกลั่น จะใช้กล้วยที่สุกระดับนี้ปอกเปลือกเรียงใส่ภาชนะแล้วนำไปนึ่งลืม คือนึ่งนาน ๆ รูมไฟไปเรื่อย ๆ สัก 3 ชั่วโมง กล้วยจะเปลี่ยนเป็นเนื้อสีแดง บางคนที่ชอบหวานจะโรยน้ำตาลทรายลงไปแล้วนึ่งต่อสักพัก แต่ถ้าไม่ชอบหวานก็ไม่ต้องใส่ จากนั้นตักขึ้นใส่ถ้วย แล้วนำตักราดบนกล้วยสีแดงที่นึ่งสุกครีมข้นมาตีให้ขึ้นฟูแล้ว เป็นของกินที่อร่อยทั้งรสชาติและเนื้อสัมผัสเล่ามาขนาดนี้เพียงเพื่อจะซี้ให้ชัดว่า เห็นไหมกล้วยนั้นทำอาหารได้สารพัดเมนูจริง ๆ

 สุขภาพดีได้ด้วยวิถีกล้วยน้ำว้า
          - ใบกล้วย สีเขียว เวลาสัมผัสดูแล้วจะรู้สึกเย็น ๆ มีสรรพคุณดี นำไปปิ้งไฟให้ตายนึ่งแล้วใช้ปิดแผลไฟไหม้ หรือนำมาต้มอาบแก้เม็ดผดผื่นคันก็ได้
          - หยวกกล้วย นอกจากจะกินเป็นอาหารได้สารพัดแล้ว กล้วยน้ำว้ายังเป็นยาสมุนไพรที่ช่วยรักษาและส่งเสริมสุขภาพได้อย่างดีเยี่ยม หยวกกล้วยที่ปรุงเป็นอาหารนั้นมีเส้นใยสูง ดีต่อระบบขับถ่าย
          - ปลีกลัวยน้ำว้า มีฮอร์โมนพืช (ไฟโตเอสโทรเจน) ที่ช่วยส่งเสริมสุขภาพคุณผู้หญิง โดยเฉพาะกลุ่มของคุณแม่ที่เพิ่งคลอดน้อง หากรับประทานแกงเลียงที่ใส่หัวปลีและพริกไทยรสเผ็ดร้อนลงไป ก็จะช่วยเพิ่มปริมาณน้ำนมให้คุณแม่ที่กำลังให้นมบุตรได้ นอกจากนี้การกินหัวปลียังช่วยลดน้ำตาลในเลือดสำหรับผู้ป่วยเบาหวานได้อีกด้วย
          - ผลกล้วยดิบ รสฝาดเพราะมีสารชื่อ “แทนนิน” ปอกเปลือกออกเอาแต่เนื้อในมาตากแห้งแล้วบดเป็นผง ละลายน้ำกิน ช่วยสมานแผลภายใน แก้ไขโรคกระเพาะอาหาร แก้ท้องเสีย เมื่อผสมผงขมิ้นชันลงไปก็ยิ่งเสริมสรรพคุณด้านการสมานแผลในกระเพาะมากขึ้น ทั้งยังใช้กินเป็นยาแก้อาการกรดไหลย้อนได้
          - ผลกล้วยน้ำว้าสุก กินแล้วอิ่มท้องดี ที่สำคัญกากใยสูงและมีสาร “เพ็กติน” ที่ช่วยย่อยอาหารได้ดีขึ้น ดังนั้นเมื่อกินกล้วยน้ำว้าสุกจึงช่วยให้ขับถ่ายสบายท้องคล่องปรี๊ด ข้อดีอีกอย่างของกล้วยน้ำว้าสุกคือกินแล้วอารมณ์ดี สมองทำงานได้ดีขึ้น เพราะกล้วยน้ำว้าสุกมีโปรตีนชื่อ “ทริปโตเฟน” ซึ่งเป็นสารตั้งต้นของ “ฮอร์โมนเซโรโทนิน” ที่ช่วยให้สมองทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ ผ่อนคลาย และเกิดความสุข การกินกล้วยจึงก่อความสุขใจและบรรเทาอาการซึมเศร้าได้ ศาสตร์การแพทย์พื้นบ้านจะรับประทานกล้วยน้ำว้าสุกกับน้ำผึ้ง หรือ กล้วยน้ำว้าดองน้ำผึ้งเป็นยาอายุวัฒนะอีกด้วย

ต้นกล้วยคือพี่เลี้ยงของต้นไม้
          สภาวะโลกร้อนที่กำลังเกิดขึ้นบอกเราว่าต้องรีบปลูกต้นไม้กันแล้ว และต้นกล้วยนอกจากจะปลูกง่ายยังมีประโยชน์สำคัญคือ ใช้เป็นพืชพี่เลี้ยงให้กับต้นพืชอื่น ๆ ได้ด้วย เพราะรากกล้วยหาน้ำเก่งจะช่วยดึงน้ำและความชุ่มชื้นมาไว้ที่ดินรอบ ๆ หากเราปลูกพืชยืนต้นอื่น ๆ ใกล้ต้นกล้วยก็จะได้อานิสงส์จากความชุ่มชื้นนั้นแถมยังได้ร่มเงาช่วยบังไอร้อนในช่วงอนุบาลต้นไม้เหล่านั้นอีกด้วย ส่งเสริมให้การปลูกต้นไม้ประสบความสำเร็จได้แบบกล้วย ๆ

แหล่งที่มา
สิทธิโชค ศรีโช. (2566, สิงหาคม). อร่อยสุขภาพดี วิถี “กล้วยน้ำว้า”. ชีวจิต, 24(584), 72-73.