อาหาร หมายถึง สิ่งที่เรารับประทานเข้าไปแล้วมีประโยชน์ต่อร่างกายในด้านต่าง ๆ ไม่ทำให้เกิดโทษ เช่น ข้าว แป้ง ผัก ผลไม้ นม เนื้อสัตว์ ฯลฯ อาหารจึงเป็นปัจจัยหนึ่งที่จำเป็นอย่างมากต่อชีวิตซึ่งเราต้องรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ทุกวัน เพราะอาหารไม่เพียงแต่จะนำไปประกอบเป็นส่วนต่าง ๆ ของร่างกายเท่านั้น แต่ยังทำให้ชีวิตดำรงอยู่ได้อย่างมีความสุข ถ้าหากรับประทานอาหารมากหรือน้อยเกินไป ก็จะทำให้เกิดปัญหาต่อสุขภาพขึ้นได้ ยิ่งกับผู้ป่วยด้วยแล้วอาหารยิ่งมีความสำคัญมาก หากเลือกรับประทานอาหารได้อย่างถูกต้อง อาหารนั้นจะกลายเป็น “ยารักษาโรค” แต่หากรับประทานแบบผิด ๆ ก็จะทำให้เกิดโทษต่อร่างกายได้เช่นกัน ดังคำกล่าวที่ว่า “You are what you eat” อาหารคือตัวเรา กินอย่างไรร่างกายก็จะเป็นอย่างนั้น
หลักการ “เปลี่ยนอาหารเป็นยา” หมายถึง การรับประทานอาหารถูกต้องตามกฎธรรมชาติ ร่างกายเราจะเป็นหมอที่เก่งที่สุดในโลก และรักษาตัวเองให้หายจากโรคได้ โดยอาหาร 5 หมู่ตามหลักของกองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ได้แบ่งเป็นหมวดหมู่ไว้ดังนี้
อาหารหมู่ที่ 1 ได้แก่ เนื้อสัตว์ ไข่ ถั่วเมล็ดแห้ง น้ำนม และผลิตภัณฑ์จากนม รวมถึงเห็ดชนิดต่าง ๆ ซึ่งจัดเป็นแหล่งอาหารที่ให้สารอาหารประเภท “โปรตีนสูง” จัดเป็นอาหารหลักที่มีความสำคัญในการสร้างการเจริญเติบโต เสริมสร้างภูมิต้านทานเพื่อป้องกันโรคแก่ร่างกาย และช่วยทำให้อวัยวะต่าง ๆ ในร่างกายสามารถทำงานได้เป็นปกติ
อาหารหมู่ที่ 2 ได้แก่ ข้าว แป้ง น้ำตาล เผือก มัน ข้าวโพด ผลิตภัณฑ์จากแป้งและน้ำตาล เป็นแหล่งอาหารที่ให้สารอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต อาหารหมู่นี้ให้พลังงานและความอบอุ่นแก่ร่างกาย แต่หากรับประทานในปริมาณมากเกินความต้องการของร่างกาย จะทำให้พลังงานเปลี่ยนเป็นไขมันจนทำให้เกิด “ภาวะโรคอ้วน”
อาหารหมู่ที่ 3 ได้แก่ ผักใบเขียว และพืชผักชนิดต่าง ๆ เป็นแหล่งอาหารที่ให้วิตามิน เกลือแร่ (แร่ธาตุ) และมีเส้นใยอาหารสูง ทำหน้าที่ปรับสมดุลของระบบการทำงานต่าง ๆ ในร่างกายให้ทำงานได้อย่างราบรื่น เราจึงควรบริโภคผักให้หลากหลาย เพื่อให้ได้รับวิตามินอย่างครบถ้วน นอกจากนี้ผักยังมีเส้นใยอาหารสูงซึ่งมีประโยชน์ต่อการทำงานของระบบขับถ่ายและมีส่วนช่วยในการคุมน้ำหนักด้วย
อาหารหมู่ที่ 4 ได้แก่ ผลไม้ต่าง ๆ ซึ่งเป็นแหล่งอาหารที่ให้สารอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต วิตามิน เกลือแร่ และเส้นใยอาหารสูง รวมทั้งมีน้ำเป็นส่วนประกอบอยู่มาก การรับประทานผลไม้จะได้รับสารอาหารคล้ายกันกับกลุ่มผักแต่จะมีคาร์โบไฮเดรตมากกว่า เส้นใยอาหารและปริมาณน้ำในผลไม้ช่วยในการขับถ่ายของเสียออกจากร่างกาย ช่วยในการลดน้ำหนัก ทั้งนี้การรับประทานผลไม้ซึ่งมีระดับความหวานแตกต่างกันไปนั้นต้องรับประทานให้ถูกวิธี มิเช่นนั้นอาจเป็นการเพิ่มน้ำหนักโดยไม่รู้ตัว
อาหารหมู่ที่ 5 ได้แก่ น้ำมันและไขมันจากพืชและสัตว์ ได้แก่ น้ำมันหมู น้ำมันมะพร้าว (กะทิ) น้ำมัน พืช ฯ เป็นแหล่งอาหารที่ให้สารอาหารประเภทไขมันและน้ำมัน ซึ่งเป็นสารอาหารที่ให้พลังงานสูง ช่วยดูดซึมวิตามินชนิดที่ละลายในไขมัน โดยร่างกายจะสะสมไขมันไว้เพื่อให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย แต่ถ้าเกิดไขมันสะสมเป็นจำนวนมากจะทำให้เกิดภาวะที่เรียกว่าอ้วนลงพุง ซึ่งเป็นต้นเหตุของโรค NCDs หลายโรค
การรับประทานอาหารตามหลักอาหาร 5 หมู่ จะต้องมีสัดส่วนที่เหมาะสมกับความต้องการของร่างกาย โดยพิจารณาจากวัย เพศ ขนาดของร่างกาย รวมไปถึงพฤติกรรมการดำเนินชีวิตและกิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน มากไปกว่านั้นเราควรรับประทานอาหารให้ถูกหลัก โดยยึดหลักการ “เปลี่ยนอาหารเป็นยา” เพื่อสุขภาพที่ดีและคุณภาพชีวิตที่ดีของตนเอง เพราะ “สุขภาพดีไม่มีขาย ถ้าอยากได้ต้องลงมือทำ”
ที่มา : นายแพทย์บุญชัย อิศราพิสิษฐ์