ในช่วงที่วิกฤติของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ยังโหมกระหน่ำระบาดอยู่เป็นระลอกที่ 2 รวมถึงปัญหา PM2.5 อีก เราจึงควรรีบเสริมภูมิต้านทานร่างกายให้แข็งแรง โดยเฉพาะการบำรุงการทำงานของปอด เพราะปอดเป็นอวัยวะสำคัญของระบบทางเดินหายใจ
          ปอด เป็นอวัยวะหนึ่งที่สำคัญมากต่อระบบหายใจ อยู่ภายในทรวงอกทั้ง 2 ข้าง หน้าที่หลักคือ แลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนที่เราสูดหายใจ แล้วขับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออกมาด้วยการหายใจออกเพื่อกรองของเสีย ตามทฤษฎีของแพทย์แผนจีน "ปอด" เป็นธาตุโลหะ ซึ่งธาตุโลหะทำงานเกี่ยวข้องกับระบบทางเดินหายใจเป็นหลัก ปอดจึงเป็นเหมือนเจ้าแห่งลมปราณ คอยควบคุมการไหลเวียนลมปราณทั่วร่างกาย และยังมีหน้าที่จัดการการไหลเวียนของน้ำ เลือด และสารอาหาร ส่งไปทั่วร่างกายให้สมดุล
         คนจีนมีคำเปรียบเทียบว่า "ปอดเปรียบเสมือนรัฐมนตรี มีหน้าที่จัดการบริหาร" โดยควบคุมการหายใจ ควบคุมทิศทางการไหลเวียนของสมปราณ โดยมีทิศทางขึ้น- ลง เข้า- ออกแน่นอน ช่วยให้หัวใจสูบฉีดเลือดไปทั่วร่างกาย ควบคุมการไหลเวียนน้ำ และรักษาสมดุลของน้ำในร่างกาย ส่วนสาเหตุของอาการปอดป่วยหรือปอดทำงานไม่สมบูรณ์ เกิดจากร่างกายมีเสลดหรือของเหลวจำนวนมากไปขวางการทำงานของระบบหายใจ ส่งผลให้หายใจติดชัดและภูมิต้านทานร่างกายลดลง
         ดังนั้นเราจึงควรหันมาบำรุงและเสริมพลังปอด เหมือนเป็นการสร้างภูมิคุ้มกันให้ปอด เป็นการสร้างเกราะป้องกันเพื่อให้ภูมิคุ้มกันร่างกายแข็งแรง หมอมีวิธีการเสริมด้วยวิธีธรรมชาติจากอาหารและสมุนไพรที่มีอยู่รอบตัวเรามาฝาก ในตำราจีน สมุนไพรหรืออาหารใดที่มีสีหรือลักษณะรูปร่างคล้ายอวัยวะชนิดใดจะมีสรรพคุณช่วยบำรุง

อวัยวะนั้นได้ อาหารและสมุนไพรที่ช่วยบำรุงการทำงานของปอดจึงมักเป็นของที่มีสีขาวนวล ๆ เป็นหลัก เพราะเป็นของธาตุเย็นแห้งซึ่งช่วยบำรุงธาตุโลหะได้ดี

          4 กลุ่มอาหารช่วยบำรุงปอดแข็งแรง

          1. กลุ่มบำรุงปอด เน้นกระจายพลังงาน
        อาหารกลุ่มนี้จะช่วยบำรุงปอดให้แข็งแรง เสริมภูมิคุ้มกันและช่วยกระจายพลังงานของปอดโดยเฉพาะคนที่เป็นโรคหืด ภูมิแพ้ คนที่พลังงานปอดมีไม่พอ ไม่มีแรง เหนื่อยง่าย รู้สึกอ่อนเพลียเป็นประจำ มีอาการใจสั่น คนที่มักเป็นหวัดง่าย หรือคนที่มีปัญหาด้านอารมณ์เศร้าบ่อยๆ นั่นเป็นอาการของคนที่มีพลังงานซี่ในปอดไม่เพียงพอ
        ตัวอย่างอาหารเน้นการกระจายพลังงานในปอด เช่น กระเทียม (Garlic) มีสารอัลลิชิน (Allicin) ซึ่งเป็นสารออกฤทธิ์ที่ช่วยลดคอเลสเตอรอลและยังมีสารต้านอนุมูลอิสระสูง ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงโรคมะเร็งเกือบทุกชนิดได้เป็นอย่างดี แปะเจีย (Bai Shao) คือรากของดอกโบตั๋นขาว (White Peony Root) มีสรรพคุณช่วยบำรุงปอดและบำรุงเลือด กะหล่ำดอก (Cauliflower) ข้าว ข้าวโอ๊ต หัวมันฝรั่ง (Sweet Potato) และพวกปลาเนื้อขาว ปลาเฮร์ริง ปลากะพง ฯลฯ
           2. กลุ่มบำรุงปอดม้าม เน้นสร้างพลังงาน กลุ่มอาหาร
         บำรุงพลังงานม้ามมีสรรพคุณช่วยระบายความร้อนและไล่ความชื้นออกจากม้าม ม้ามสร้างพลังงานซี่ ซึ่งจะไปสร้างพลังงานให้ปอดด้วย หลักการคือสร้างพลังงานจากม้ามแล้วให้ปอดกระจายพลังงานชี้ไปทั่วร่างกาอาหารกลุ่มนี้จะเป็นอาหารที่ย่อยง่ายและช่วยเพิ่มพลังงานให้ร่างกาย ช่วยขจัดความอ่อนล้า เช่น ฮ่วยชัว (Shan Yao) ปักคี้ (Huang Qi) พุทราจีน (Da Zao)  ลูกเดือย (Yi Yi Ren) เม็ดบัว (Lian 2i) เก๋ากี้ (Gou Oi Zi) บ๊วย มะพร้าว ธัญพืช ก็บำรุงม้ามได้ดี เช่น ข้าวขาว ข้าวฟ่าง ข้าวโพด ข้าวโอ๊ต เกาลัด กระจับ เผือกหอม เผือกหัวเล็ก มันเทศ รากบัว ฟักทอง พริกหวานสีเหลือง ถั่วงอกหัวโต (ที่เพาะจากถั่วเหลือง) ดอกไม้จีน ข้าวโพดอ่อน กุยช่ายขาว เกาลัด  ถั่วเหลืองและ ผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลือง เช่น เต้าหู้แผ่นสีเหลือง เต้าหู้อ่อน เต้าหู้ทอด เต้าหู้พวง ฟองเต้าหู้ เต้าหู้ยี้ น้ำเต้าหู้ เต้าฮวย เป็นต้น
             3. กลุ่มช่วยลดเสลด ลดเสมหะในปอด
          อาการของคนมีเสลดในปอดเยอะหรือร่างกายไม่ระบายความร้อนออกมา ยกตัวอย่างเช่น คนที่มีน้ำมูกใส ๆ แล้วไอแบบมีเสลด หรือคนที่มีน้ำลายขุ่นในลำคอตลอดเวลา มักหายใจหอบเหนื่อย ตัวบวมน้ำ อ้วนง่าย บางคนมีอาการด้านอารมณ์บ้าง เช่น โกรธง่าย เหวี่ยงวีน ร่างกายหนืด ขยับและเคลื่อนไหวร่างกายช้า ไม่คล่องตัว
             อาหารกลุ่มนี้จะช่วยลดเสลดในปอดและช่วยระบายความร้อนออกจากร่างกายได้ ควรกินอาหารที่ย่อยง่าย สำหรับศาสตร์จีนอาหารที่มีน้ำเยอะ ๆ ผสมอยู่จะช่วยลดเสลดและลดการไอได้ อย่างเช่น ลูกแพร์ หัวไชเท้าหอมหัวใหญ่ แห้ว มันแกว บัวหิมะ กระเทียม เห็ด ขิง วอลนัท อัลมอนด์ บรอกโคลี โดยเฉพาะงาขาว ซึ่งมีสรรพคุณบำรุงปอดเป็นหลัก ช่วยลดความแห้งของปอดลง ลดอาการไอ เพราะในงาขาวมีน้ำมันช่วยทำให้ปอดชุ่มชื้น เพราะฉะนั้นจึงช่วยเรื่องของอาการไอแห้ง ๆ ได้ดี
          การที่มีระบบย่อยไม่สมบูรณ์ก็สามารถสร้างเสลดในร่างกายได้และเป็นสาเหตุให้ร่างกายป่วย ขิงซึ่งมีฤทธิ์อุ่น มีสรรพคุณช่วยเรื่องระบบย่อย การระบาย และอุ่นกระเพาะเป็นหลักจึงตอบโจทย์ พอระบบย่อยทำงานดี เผาผลาญหมด ก็จะไม่มีเสลดเกิดขึ้น แพทย์แผนปัจจุบันก็มีงานวิจัยเรื่องขิงว่าช่วยลดเสลด ลดไอ โดยเฉพาะการไอที่มีเสสดน้ำเยอะๆ นอกจากนี้ขิงยังลดอาการคลื่นไส้ แก้อาเจียนได้ด้วย ส่วนกลุ่มตระกูลหอมหัวใหญ่และกระเทียมก็ช่วยย่อยและลดเสลดได้ดีเช่นกัน
          4. กลุ่มลดความร้อน ช่วยปอดทำงานได้ดี
         ถ้าปอดมีความร้อนสูงร่างกายจะมีไข้ ไอแห้ง ๆ และหิวน้ำผิดปกติ หรือบางคนมีน้ำมูกสีออกเหลือง เรียกว่ามีความร้อนเกินในปอด สาเหตุมาจากปอดติดเชื้อ หรือถ้ามีความร้อนในปอดเรื้อรังเป็นเวลานาน เรียกว่าปอดหยินพร่อง ปอดมีน้ำหล่อเลี้ยงลดน้อยลง จึงทำให้หิวน้ำบ่อย ทางด้านอารมณ์หงุดหงิดง่าย เหวี่ยงง่าย มีอาการใจร้อน อาหารกลุ่มที่ช่วยลดความร้อนในปอด เช่น สาหร่ายทะเล ส้ม แอปเปิล แพร์ พีช มะเขือเทศ กล้วย เต้าหู้ ไข่ หอยนางรม บัวหิมะ มหาหงส์ กะหล่ำปลี กะหล่ำขาว เต้าหู้ขาว ผักใบเขียว หน่อไม้ และที่สำคัญต้องกินของอุณหภูมิปกติ ไม่ร้อนจนเกินไป เพื่อช่วยไล่ความร้อนออกจากร่างกายได้เร็วสิ่งที่ควรงดเด็ดขาดคือ กาแฟ เนื้อสัตว์ เช่น เนื้อวัว เนื้อไก่ และขิง เพราะมีสรรพคุณช่วยให้ปอดเกิดความร้อน คนจีนจะไม่ให้กินของสรรพคุณร้อนในขณะที่มีความร้อนในร่างกาย

แหล่งที่มา

ศรันยา สาครินทร์. (2564, ตมีนาคม). 4 กลุ่มอาหารบำรุงปอดแข็งแรง เสริมภูมิสู้โควิด-19. ชีวจิต, 23(539), 46- 47.