“ภาวะไขมันพอกตับและภาวะตับแข็ง” ถือเป็นโรค NCDs ที่พบเห็นได้บ่อยมากในปัจจุบัน เป็นโรคที่เกิดจากพฤติกรรมการดำเนินชีวิตและการรับประทานอาหารผิดไปจากหลักธรรมชาติ โดยทั่วไปแล้วภาวะไขมันพอกตับมักไม่ค่อยมีอาการ ถ้ามีไขมันมาพอกในปริมาณมากและเป็นเวลานานจะนำมาสู่การอักเสบภายในเนื้อตับอย่างเรื้อรัง เกิดพังผืดขึ้นมาแทนที่เนื้อตับจึงสูญเสียความยืดหยุ่นกลายเป็นตับแข็ง ทำให้เสียชีวิตจากภาวะตับแข็งหรือจากโรคมะเร็งตับได้ในที่สุด นับเป็นภัยเงียบที่เราอาจไม่รู้ตัว
       บทความนี้ผู้เขียนขอนำเสนอถึง “ภาวะไขมันพอกตับและภาวะตับแข็ง” โดยแยกอธิบายเพื่อความเข้าใจ ในการปรับพฤติกรรมและการดูแลสุขภาพได้อย่างถูกต้อง ดังนี้

         1. ภาวะไขมันพอกตับ เกิดจากการมีไขมันร้ายไตรกลีเซอไรด์ (Tri) ในเลือดสูงกว่า ไขมันดี (HDL-C) เกิน 2 เท่า โดยธรรมชาติของไตรกลีเซอไรด์ ถูกสร้างมาจาก “น้ำตาลส่วนเกิน” ในเลือด ซึ่งร่างกายจะเปลี่ยนน้ำตาลส่วนเกินในเลือดเป็นไตรกลีเซอไรด์เพื่อเป็นแหล่งพลังงานสำรองและสะสมไว้ที่ “ตับ หลอดเลือด และช่องท้อง” ดังนั้นหากเราเพิ่มไขมันดี (HDL-C) ให้เลือดมาก ๆ และลดไตรกลีเซอไรด์ (Tri) ในเลือดลง ไขมันดี (HDL-C) จะนำพาไตรกลีเซอไรด์ (Tri) ออกจากตับ หลอดเลือด และช่องท้อง ออกมาใช้เป็นพลังงาน

         วิธีการเพิ่มไขมันดี (HDL-C) และลดไตรกลีเซอไรด์ (Tri) ให้อยู่ในเกณฑ์ปลอดภัย ทำได้โดยการลดรับประทานคาร์โบไฮเดรต งดการรับประทานไขมันทรานส์ รับประทานผักเป็นอาหารจานหลัก ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ละวางความเครียด ทำจิตใจให้ผ่องใส สำหรับบางท่านที่ไม่สามารถปรับพฤติกรรมจนระดับไขมันอยู่ในเกณฑ์ปลอดภัย อาจใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเป็นตัวช่วย ดังเช่น
         1) น้ำมันปลา น้ำมันกุ้งเคย น้ำมันกระเทียม น้ำมันโบราจ ซึ่งเป็นคอเลสเตอรอลที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย ช่วยให้ระดับไขมันดี (HDL-C) ในเลือดเพิ่มขึ้น ช่วยสลายไตรกลีเซอไรด์ (Tri) ออกจากตับได้
         2) ขมิ้นชันและตรีผลา (สมอไทย สมอภิเพก และมะขามป้อม) ซึ่งมีคุณสมบัติช่วยเร่งให้ตับขับของเสียออกจากตับ ทำให้ตับแข็งแรงขึ้น การสลายไขมันออกจากตับทำได้อย่างมีประสิทธิภาพ
         3) เลซิทิน (Lecithin) ซึ่งเป็นสารออกฤทธิ์ในการเพิ่มการเผาผลาญไขมันที่ตับ สลายไขมันที่พอกตับออก ช่วยลดการเกิดนิ่วในถุงน้ำดี เสริมการทำงานของตับ ป้องกันการดูดซึมคอเรสเตอรอลในอาหาร เพิ่มการขับถ่ายคอเรสเตอรอลออกทางอุจจาระ
       2. ภาวะตับแข็ง เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้คนไทยเสียชีวิตเป็นจำนวนมาก ปัจจัยสำคัญที่ทำให้ตับเสื่อมสภาพจนมีภาวะตับแข็ง ได้แก่ มีภาวะไขมันพอกตับเป็นระยะเวลานาน ถูกกระทำด้วยสารเคมี ทั้งจากยาลดไขมัน ยารักษาโรค ยาฆ่าแมลง โลหะหนัก เป็นต้น การรับประทานเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์อย่างต่อเนื่อง การติดเชื้อไวรัสชนิดบี หรือไวรัสชนิดซี และการติดเชื้อพยาธิใบไม้ในตับ ซึ่งผู้ป่วยที่มีภาวะตับแข็ง ถ้าไม่ได้รับการฟื้นฟูที่ถูกต้องก็อาจเสียชีวิตจากภาวะตับวาย หรือมะเร็งตับได้
       

  เพราะฉะนั้นการแก้ไขที่ต้นเหตุและการบำรุงตับให้แข็งแรงกลับมาเป็นปกติ ทำได้โดยบำบัดภาวะไขมันพอกตับ หยุดการใช้หรือหลีกเลี่ยงสารเคมีต่าง ๆ หยุดรับประทานเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ รักษาไวรัสตับอักเสบด้วยวิธีการที่ถูกต้อง และรักษาพยาธิใบไม้ในตับอย่างเร่งด่วน ทั้งนี้อาจใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเป็นตัวช่วย ดังเช่น
         1) ขมิ้นชันและตรีผลา ซึ่งมีคุณสมบัติในการบำรุง ฟื้นฟูการทำงาน ขับสารพิษและไขมันออกจากตับ แต่เทคโนโลยีในการผลิตเพื่อนำสารสกัดมาใช้มีส่วนสำคัญอย่างมากในการเพิ่มประสิทธิภาพ เพราะการใช้สมุนไพรบดจะมีสารออกฤทธิ์เจือจาง ไม่เพียงพอต่อการฟื้นฟูตับให้ได้ผลในเวลาอันรวดเร็ว
         2) น้ำมันปลา น้ำมันกุ้งเคย น้ำมันกระเทียม น้ำมันโบราจ เพื่อช่วยสลายไขมันแทรกที่ตับ ช่วยทำให้หลอดเลือดไหลเวียนมาเลี้ยงตับมากขึ้น ควบคู่ไปกับสารโคเอนไซม์คิวเทน (Coenzyme Q10) ที่ช่วยเพิ่มพลังงานให้กับเซลล์ของตับอย่างมีประสิทธิผล
         3) กรดอะมิโนโปรตีน เพื่อเพิ่มปริมาณโปรตีนอัลบูมิน (Albumin) ในเลือด เนื่องจากผู้ที่มีภาวะตับแข็งจะมีภาวะโปรตีนอัลบูมินในเลือดต่ำ ทำให้เกิดการบวมตามขาและลำตัว และเกิดภาวะท้องมาน (Ascites) ทำให้เกิดน้ำท่วมปอดและเสียชีวิตได้
         4) สารสกัดที่ใช้โปรตีนภูมิคุ้มกันในร่างกาย และสารสกัดที่ช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันโรคทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งมีส่วนช่วยทำให้ตับขับของเสียออกมาได้มากขึ้น เซลล์ตับแข็งแรงขึ้น ช่วยเพิ่มเม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือดที่ต่ำซึ่งเป็นผลมาจากภาวะตับแข็งให้มีปริมาณมากขึ้น
         5) สารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยชะลอความเสื่อมของเซลล์ตับ ทำให้ตับที่เสื่อมจนแข็งฟื้นตัวมาทำหน้าที่ได้ตามปกติ รวมทั้งวิตามินซีจากธรรมชาติ เพื่อช่วยเสริมความเหนียว ความยืดหยุ่นของหลอดเลือด ป้องกันหลอดเลือดปริแตก และยังช่วยลดความเสื่อมสภาพจากภาวะตับแข็งอีกด้วย
         6) เลซิทิน (Lecithin) ซึ่งเป็นสารออกฤทธิ์ในการเพิ่มการเผาผลาญไขมันที่ตับ สลายไขมันที่พอกตับออก ช่วยลดการเกิดนิ่วในถุงน้ำดี เสริมการทำงานของตับ ป้องกันการดูดซึมคอเรสเตอรอลในอาหาร เพิ่มการขับถ่ายคอเรสเตอรอลออกทางอุจจาระ
       ในอดีตการบำบัดภาวะไขมันพอกตับและภาวะตับแข็ง เป็นเรื่องที่ทำไม่ได้ แต่ปัจจุบันเราสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตและพฤติกรรมการรับประทานอาหาร บูรณาการควบคู่ไปกับการใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารก็เป็นทางเลือกหนึ่งที่ช่วยให้เราสามารถฟื้นฟูตับให้กลับมาทำหน้าที่ดังเดิมได้ไม่ยาก

ข้อมูล: นพ.บุญชัย อิศราพิสิษฐ์