การกินยาคุมกำเนิดในเพศหญิง
 ยาคุมกำเนิดในเพศหญิงนั้นมีหลัก ๆ อยู่ 3 ประเภท คือ ยาคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนเดี่ยว ; POC (มีเพียง Progesterone), ยาคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวม ; COC (มี Progesterone และ Estrogen) และ ยาคุมกำเนิดแบบฉุกเฉิน Emergency contraceptives

 การกินยาคุมแบบฮอร์โมนรวม หรือ Combined oral contraceptive pill (COC) 
 คือการกินยาคุมที่มีส่วนผสมของฮอร์โมน Progesterone และ Estrogen ได้แก่ Levonorgestrel และ Norethisterone มีฤทธิ์ในการยับยั้งการตกไข่จากฤทธิ์ของ Estrogen ซึ่งเป็นช่วงที่ไข่พร้อมผสมกับอสุจิจนเกิดเป็นตัวอ่อนได้ เนื่องจาก การใช้ฮอร์โมน Estrogen เพียงอย่างเดียว มีข้อเสียมากพอสมควร เช่น ทำให้เสี่ยงต่อมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก จากการที่ Estrogen มีฤทธิ์ทำให้ผนังมดลูกหนาตัวขึ้น ดังนั้นการที่มี Progesterone ในยาประเภทนี้ก็เปรียบเสมือนการต้านผลเสียที่เกิดจาก Estrogen ได้นั่นเอง ในขณะเดียวกันก็ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาประเภทนี้ในผู้ที่มีโรค หรือ ภาวะที่ต้องหลีกเลี่ยงการรับ Estrogen เข้าสู่ร่างกาย เช่น ผู้หญิงที่อยู่ในช่วงให้นมบุตร, มะเร็งเต้านม, มะเร็งเยื่อบุผนังมดลูก, มะเร็งตับ และ โรคหลอดเลือดหัวใจ เป็นต้น
 วิธีใช้ยาคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวม : ยาคุมกำเนิดประเภทนี้เป็นยาที่ต้องรับประทานอย่างต่อเนื่องกันทุกวัน โดยเริ่มกินหลังจากมีประจำเดือนครั้งล่าสุดประมาณ 5 วัน และ งดการมีเพศสัมพันธ์หลังเริ่มใช้ยาประมาณ 7 วัน มีทั้งแบบ 21 เม็ด และ แบบ 28 เม็ด  
 การรับประทานยาประเภท 21 เม็ดนั้นจะต้องรับประทานอย่างต่อเนื่องในช่วงเวลาเดียวกันทุก ๆ วันจนหมดแผงแล้วเว้นระยะ 7 วันค่อยเริ่มแผงใหม่ ในช่วงที่งดใช้ยา 7 วัน ประมาณ 1-3 วันหลังงดยา จะเริ่มมีประจำเดือน
 ส่วนยาประเภท 28 เม็ดนั้น จะมี 7 เม็ดที่เป็น เม็ดแป้งซึ่งไม่มีส่วนของฮอร์โมนใด ๆ เพื่อให้ป้องกันการลืมก่อนจะเริ่มแผงต่อไปโดยไม่ต้องนับ 7 วันหลังหยุดใช้ เพราะการกินเม็ดแป้งเปรียบเสมือนแค่นับวันหยุดใช้ฮอร์โมนนั่นเอง โดยในช่วงที่กินเม็ดแป้ง 7 วัน ประมาณ 1-3 วันหลังจากเริ่มกินเม็ดแป้ง จะเริ่มมีประจำเดือน แล้วสามารถเริ่มใช้แผงใหม่ต่อเนื่องไปได้เลย
 ผลข้างเคียง : อาจมีเลือดออกกระปิดกระปอยออกทางช่องคลอดได้ อาเจียน เจ็บเต้านม อันเนื่องจากมี Progesterone ที่ต้านฤทธิ์กับ Estrogen นั่นเอง

 การกินยาคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนเดี่ยว หรือ Progestogen-only pills (POP)
 ยาคุมกำเนิดประเภทนี้ มีส่วนผสมเพียงแค่ Progesterone  มักใช้ในผู้ที่มีภาวะที่ต้องหลีกเลี่ยงการใช้ฮอร์โมน Estrogen หรือ ผู้ที่ไม่ประสงค์ในผลข้างเคียงของยาคุมแบบฮอร์โมนรวม ยาประเภทนี้มีฤทธิ์ใน การ ทำให้เมือกบริเวณปากมดลูกนั้นหนาตัวจนยากต่อการที่อสุจิจะสามารถเข้าไปผสมกับไข่ได้ 
 วิธีการใช้ยาคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนเดี่ยว : ยาคุมกำเนิดชนิดนี้ส่วนใหญ่จะมี 28 เม็ดใน 1 แผง กินต่อเนื่องกันทุกวัน วันละ 1 เม็ดในช่วงเวลาเดียวกันเพื่อให้ระดับฮอร์โมนคงที่ เริ่มกินวันแรกของประจำเดือน โดยช่วงเวลาที่เหมาะสมในการกินยาคุมชนิดนี้คือ ช่วงบ่ายหรือเย็น เพราะเป็นช่วงที่ยาออกฤทธิ์ดีที่สุด 2 - 4ชั่วโมงหลังกินยา 
 ผลข้างเคียง : ประจำเดือนผิดปกติ เช่น มีเลือดออกทางช่องคลอดกระปิดกระปอย หรือ ไม่มีประจำเดือน, น้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้น และ เป็นสิว 

การกินยาคุมฉุกเฉิน หรือ Emergency pill 
 ยาคุมฉุกเฉิน คือ ยาคุมที่มีปริมาณของฮอร์โมนมาก (high dose progesterone) เพียงพอที่จะยับยั้งหรือเลื่อนระยะเวลาการตกไข่ออกไปได้นั่นเอง เหมาะสำหรับผู้หญิงที่มีการตกไข่ไปแล้วจะทำให้ประสิทธิภาพของยาต่ำมาก รวมไปถึง ระยะเวลาการกินที่นานขึ้นหลังจากมีเพศสัมพันธ์ก็จะทำให้ประสิทธิภาพของยานั้นลดลงเช่นกัน
 วิธีการกินยาคุมฉุกเฉิน : กินยาคุมฉุกเฉินหลังจากมีเพศสัมพันธ์ ข้อกำหนดระยะเวลาการกินยาคุมฉุกเฉินหลังมีเพศสัมพันธ์จะแตกต่างกันไปตามประเภทของยาคุมฉุกเฉิน อย่างเช่น 
 1. Ulipristal acetate (UPA; 30mg) : ทาน 1 เม็ดครั้งเดียว ยาชนิดนี้ยังไม่มีวางขายในไทย
 2. Yizpe's regimen (EE 100mg & Levogestrel 1 mg): ยาประเภทฮอร์โมนรวมที่มีปริมาณฮอร์โมนมากกว่ายาคุมฮอร์โมนรวมทั่ว ๆ ไป โดยตัวยานี้จะมีส่วนผสมของ Estrogen และ Progesterone กินหลังจากมีเพศสัมพันธ์ทันที หรือ หลังจากนั้น 72 ชั่วโมง กิน 2 ครั้ง ห่างกัน 12 ชั่วโมงหลังจากกินเม็ดแรก
 3. High dose progesterone (Levogestrel 0.75mg): กินหลังจากมีเพศสัมพันธ์ทันทีหรือ และ
หลังจากนั้นอีก 72 ชั่วโมง กิน 2 ครั้ง โดยห่างกัน 12 ชั่วโมง หลังจากที่กินเม็ดแรกเข้าไป
 4. การใส่ห่วงทองแดงคุมกำเนิดทองแดง หรือ Copper-T IUD หลังจากมีเพศสัมพันธ์ไม่เกิน 5วัน 
ผลข้างเคียง : เสี่ยงตั้งครรภ์นอกมดลูก, ปวดท้อง, ประจำเดือนมาไม่ปกติ, คลื่นไส้ อาเจียน

บรรณานุกรม
ภาณุพันธุ์ หอมกรุ่น. (2560).  ยาเม็ดคุมกำเนิด Oral contraception. สืบค้น 23 เมษายน 2565, จาก https://w1.med.cmu.ac.th/obgyn/lecturestopics/topic-review/5535/
โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์. (2565). รู้ก่อนใช้ ยาเม็ดคุมกำเนิด. สืบค้น 23 เมษายน 2565, จาก https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/birth-control-pill#:~:text=1.%20 ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิด,วันจะเริ่มมีประจำเดือน
ศรีสุภา เลาห์ภากรณ์. (2563). รู้ก่อนใช้...ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน กินอย่างไรให้ปลอดภัย. สืบค้น 23 เมษายน  2565, จาก https://www.ram-hosp.co.th/news_detail/648