เห็ดทางการแพทย์

“เห็ดทางการแพทย์” (Medicinal Mushrooms) คือ เห็ดที่มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา มีประโยชน์ต่อร่างกาย ในทางการแพทย์แผนตะวันออกมีการใช้เห็ดเป็นยามานานหลายศตวรรษ แต่คุณสมบัติของเห็ดต่อ “การส่งเสริมของระบบภูมิคุ้มกัน” เริ่มได้รับความสนใจอย่างแพร่หลายเมื่อช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมา มีการวิจัยที่ทำให้เห็ดถูกจัดเป็นอาหารทางการแพทย์แล “เห็ดทางการแพทย์” (Medicinal Mushrooms) คือ เห็ดที่มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา มีประโยชน์ต่อร่างกาย ในทางการแพทย์แผนตะวันออกมีการใช้เห็ดเป็นยามานานหลายศตวรรษ แต่คุณสมบัติของเห็ดต่อ “การส่งเสริมของระบบภูมิคุ้มกัน” เริ่มได้รับความสนใจอย่างแพร่หลายเมื่อช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมา มีการวิจัยที่ทำให้เห็ดถูกจัดเป็นอาหารทางการแพทย์และใช้เห็ดเป็นอาหารทางยา โดยเห็ดสายพันธุ์ที่ได้รับการวิเคราะห์คุณค่าของเห็ดทางการแพทย์ (Medicinal mushrooms) เช่น เห็ดไมตาเกะ เห็ดหลินจือ เห็ดยามาบูชิตาเกะ เห็ดชิตาเกะหรือเห็ดหอม เป็นต้น นับเป็นอาหารฟังก์ชัน (Functional Food) หรืออาหารเพื่อสุขภาพที่นิยมในปัจจุบัน ซึ่งหมายถึง อาหารหรือสารอาหารใด ๆ ที่อยู่ในรูปของธรรมชาติหรือที่ถูกแปรรูป รวมทั้งอาหารที่ถูกเสริมด้วยสารพฤกษเคมีหรือสมุนไพร เพื่อให้ประโยชน์ต่อสุขภาพนอกเหนือจากประโยชน์ที่ได้รับจากสารอาหารที่รับประทานในชีวิตประจำวัน ซึ่งส่งผลต่อระบบการทำงานของร่างกายในการป้องกันโรค เพิ่มภูมิต้านทาน ชะลอความเสื่อมของเซลล์ในอวัยวะต่าง ๆ ของร่างกาย
       เห็ดทางการแพทย์นับเป็นอาหารฟังก์ชันที่มีใช้มาเป็นเวลายาวนานในจีน เกาหลี ญี่ปุ่น ซึ่งนอกจากจะให้คุณค่าทางโภชนาการ ยังมีสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพอื่น ๆ ที่ให้ประโยชน์ต่อสุขภาพ จากการศึกษาวิจัยพบว่า เห็ดทางการแพทย์มีสารประกอบสำคัญที่ให้ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาและปลอดภัยต่อการบริโภค เช่น ไกลโคโปรตีน เลคติน เทอร์ปีนอยด์ และสารประกอบโพลีแซคคาไรด์ ในกลุ่มของเบต้ากลูแคน 1,3/1,6 โดยเบต้ากลูแคน จะถูกย่อยที่บริเวณผนังลำไส้เล็กส่วน ileum และเข้าไปจับที่ตัวรับบนผิวเซลล์ของเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด แมคโครฟาจ (macrophage) โดยจะไปกระตุ้นให้เม็ดเลือดขาวอยู่ในสภาวะตื่นตัวเพื่อทำหน้าที่อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น (เอกสาร บำรุงพืช, 2558: 37-38)
       โดยเห็ดทางการแพทย์แต่ละชนิดจะมีคุณสมบัติทางเคมีและปริมาณของสารเบต้ากลูแคน โพลีแซคคาไรด์แตกต่างกันทั้งในเรื่องขนาดโมเลกุล โครงสร้าง การละลาย การดูดซึม จึงส่งผลให้เซลล์เลือดขาวทำงานได้ดีขึ้นผ่านหลายกลไกและส่งเสริมต่อสุขภาพแตกต่างกัน ในยุคปัจจุบันที่คนส่วนใหญ่ต้องการความสะดวกสบาย เห็ดทางการแพทย์จึงได้ถูกนำมาพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเข้มข้น สกัดเอาสารออกฤทธิ์สำคัญออกมาด้วยกรรมวิธีเฉพาะ ได้รับความนิยมมากในญี่ปุ่น เกาหลี จีน โดยนำมาใช้ร่วมกับรังสีบำบัดและเคมีบำบัด โดยนิยมใช้มากระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ดังนี้
    

   เห็ดชิตาเกะ (Shitake Extract)
       เห็ดชิตาเกะ หรือคนไทยรู้จักในนาม “เห็ดหอม” ชาวจีนใช้เห็ดชนิดนี้มานานและเป็นเห็ดที่มีประวัติการใช้ทางการแพทย์มานานพันปี ถูกใช้เป็นยาอายุวัฒนะ ป้องกันมะเร็งและการเติบโตของเนื้อร้าย ป้องกันโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ โรคจากการติดเชื้อไวรัส มีสารไฟโทนิวเทรียนหลายชนิดทำให้ถูกจัดเป็นหนึ่งในเห็ดทางการแพทย์
       สิ่งที่เห็ดชิตาเกะต่างจากเห็ดชนิดอื่นคือ เป็นแหล่งอุดมไปด้วยวิตามินบี 2 บี 5 และบี 6 วิตามินดี 2 กรดอะมิโนจำเป็น แร่ธาตุที่สำคัญ ใยอาหาร และให้สารสำคัญคือ “สารเลนติแนน (Lentinan)” ซึ่งเป็น “สารเบต้ากลูแคน (Beta-Glucan)” มีคุณสมบัติพิเศษในการป้องกัน และกำจัดเซลล์มะเร็ง ช่วยลดผลข้างเคียงจากการใช้สารเคมีบำบัด และรังสีบำบัด เนื่องจากมีคุณสมบัติสำคัญในการกระตุ้นการสร้างอินเตอร์เฟอรอน (Interferon) ในร่างกาย ซึ่งเป็นโปรตีนธรรมชาติที่ร่างกายสร้างขึ้นเพื่อต่อสู้กับไวรัส และสามารถกระตุ้นการทำงานของเซลล์ภูมิคุ้มกัน Natural killer cell (NK CELL) ให้ทำหน้าที่ทำลายเชื้อโรค และเซลล์มะเร็งอีกด้วย
      

 เห็ดหลินจือ (Reishi)
       เป็นเห็ดที่ชาวจีนรู้จักและนิยมใช้ในการบำบัดและบำรุงร่างกายมาเป็นเวลานาน ได้รับการยกย่องว่าเป็น “ยอดเห็ด” อีกทั้งยังบรรจุในตำราแพทย์จีนว่ามีประสิทธิภาพมากมาย ใช้เพื่อบำรุงร่างกาย เป็นยาอายุวัฒนะ เพิ่มภูมิต้านทาน กำจัดสารพิษในร่างกาย ต้านการเกิดเซลล์มะเร็ง บำรุงสุขภาพตับ และมีคุณสมบัติช่วยเพิ่มความแข็งแรงในปอด โดยเฉพาะในผู้ที่มีปัญหาหอบหืด
       ในเห็ดหลินจือ มีสารโพลิแซ็กคาไรด์ (Polysaccharide) คือ เจอร์เมเนียมอินทรีย์ ที่ช่วยกระตุ้นเซลล์ภูมิคุ้มกันหรือการทำงานของเม็ดเลือดขาวชนิด Macrophage เพิ่มออกซิเจนในระดับเซลล์กระตุ้นให้ร่างกายผลิตแกมมาอินเตอร์เฟอรอน (IFN-g) ซึ่งเป็นโปรตีนที่ร่างกายผลิตขึ้นใช้ในการฆ่าเซลล์มะเร็ง รวมทั้งลดผลข้างเคียงจากการใช้เคมี และรังสีบำบัด นอกจากนั้นยังช่วยในการฟื้นฟูเซลล์ที่เสื่อมสภาพได้ดี เหมาะแก่การฟื้นฟูสภาพการทำงานของไต
    

   เห็ดไมตาเกะ (Mitake mushroom)
       เป็นเห็ดที่มีสรรพคุณทางยา ได้รับขนานนามว่าเป็น “ราชาแห่งเห็ด (King of Mushroom)” เป็นเห็ดพันธุ์พื้นเมืองภูเขาทางตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศญี่ปุ่น คำว่า “ไมตาเกะ” เป็นภาษาญี่ปุ่นแปลว่า “เห็ดเต้นรำ” เนื่องจากในอดีต ถ้าพบเห็ดไมตาเกะในป่า คนญี่ปุ่นจะเต้นด้วยความปีติยินดี
       เห็ดไมตาเกะ ประกอบด้วยสารอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย มีสารออกฤทธิ์ทางยาสูง ได้แก่ โพแทสเซียม แมกนีเซียม แคลเซียม ใยอาหาร กรดอะมิโน วิตามินบี 2 วิตามินบี 3 วิตามินซี วิตามินดีโดยมีสารโพลีแซคคาไรด์ (Polysaccharide) สูงที่สุดในบรรดาเห็ดทางการแพทย์ โดยเฉพาะสาร Grifolans เป็นสารเบต้ากลูแคน (Beta-Glucan) ช่วยกระตุ้นเซลล์ภูมิคุ้มกัน หรือการทำงานของเม็ดเลือดขาวชนิด Macrophage รวมทั้งเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด Killer T Cells (Cytotoxic T Cell) และ Natural killer cell ให้มีจำนวนมากขึ้นและเตรียมพร้อมต่อสู้กับเชื้อโรคและเซลล์ที่มีการแบ่งตัวผิดปกติ จึงช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของเซลล์ระบบภูมิคุ้มกัน ต้านอนุมูลอิสระ ต้านการอักเสบ และยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง
     

  เห็ดยามาบูชิตาเกะ (Lion’s Mane)
       เห็ดยามาบูชิตาเกะ หรือ เห็ดหัวลิง ในภาษาญี่ปุ่น "ยามาบูชิตาเกะ" แปลว่า ผู้หลับใหลในหุบเขา และเป็นเห็ดที่หายากในธรรมชาติ จึงได้รับการขนานนามว่า “Mountain Hidden Mushroom” เนื่องจากเห็ดนี้จะเกาะอยู่ตามบริเวณไม้ยืนต้นที่บริเวณหุบเขา เช่น ต้นโอ๊ค หรือต้นวอลนัท ลักษณะเห็ดจะคล้ายเส้นไหมสีขาวยาวประมาณ 5-20 ชม. สามารถพบได้บริเวณทวีปยุโรป และเอเชียตะวันออกในประเทศญี่ปุ่น แพทย์แผนตะวันออกใช้เห็ดยามาบูชิตาเกะในการเพิ่มกำลังวังชา บำรุงกระเพาะอาหารและม้าม รวมทั้งใช้ต้านมะเร็ง
       เห็ดยามาบูชิตาเกะเป็นแหล่งโปรตีนจากธรรมชาติ มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า “Hericium Erinaceus” มีกรดอะมิโนจำเป็นและไม่จำเป็นถึง 16 ชนิด อุดมไปด้วยสารเบต้ากลูแคน (Beta-Glucan) กลุ่ม Glucoxylan ช่วยกระตุ้นและเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของเซลล์เม็ดเลือดขาว ลิมโฟไซต์ชนิดบี (B Cells) ชนิดที (T Cells) รวมทั้งเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด Macrophage ในการจับกินเชื้อโรค จึงช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ต้านอนุมูลอิสระ ยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง ลดผลข้างเคียงจากการใช้เคมีบำบัดและรังสีบำบัด
       ปัจจุบันเห็ดทางการแพทย์จึงเป็นอาหารฟังก์ชันที่ได้รับความนิยมมากขึ้นในกลุ่มผู้บริโภค เนื่องจากมีคุณค่าทางโภชนาการสูง มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา รวมทั้งอุดมด้วยใยอาหาร โซเดียมต่ำ รวมทั้งให้พลังงานต่ำและปลอดไขมัน เนื่องจากคนหันมาสนใจกับสุขภาพมากขึ้น ประกอบกับสภาวการณ์ในปัจจุบัน โรคมะเร็ง จัดเป็นโรค NCDs ที่เป็นสาเหตุการเสียชีวิต อันดับ 1 ของคนไทย และภาวะไตเสื่อม เป็นโรคกลุ่ม NCDs ที่ปี พ.ศ. 2564 กระทรวงสาธารณสุขประมาณการว่า มีผู้ป่วยภาวะไตเสื่อมมากกว่า 12 ล้านคน หรือประมาณร้อยละ 17 ของประชากร
       ดังนั้นเราจึงควรกลับมาดำเนินชีวิตตามหลักธรรมชาติ เช่น ออกกำลังกาย ลดความเครียด ดูแลการรับประทานอาหารของตนเอง ด้วยการใช้ “อาหารให้เป็นยา” จัดการกับสภาวะที่ส่งเสริมมะเร็ง และไตเสื่อม รวมทั้งใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารอย่างถูกต้อง เพื่อให้มีส่วนช่วยทั้งในแง่การป้องกัน และดูแลตนเองด้วยพลังธรรมชาติในร่างกายของเราได้อย่างสมบูรณ์แบบ
ชนิดของเห็ดทางการแพทย์ เบต้ากลูแคน และผลในการกระตุ้นการทำงานต่อระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย    

 

เห็ดทางการแพทย์ ชนิดของ
เบต้ากลูแคน
ชนิดของเซลล์
เม็ดเลือดขาว
ผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน
เห็ดไมตาเกะ Grifolan แมคโครฟาจ
(Macrophage)
กระตุ้นการหลั่ง Interleukin-1β (IL-1β),
interleukin-6 (IL-6) และ TNF-α,
กระตุ้นการหลั่งไนตริกออกไซด์ (NO),
กระตุ้นการหลั่ง Interleukin-IL-1,
IL-2, Lymphokines
เห็ดหลินจือ Ganoderan แมคโครฟาจ
(Macrophage)
กระตุ้นการหลั่ง Interleukin-1β (IL-1β),
Interleukin-6 (IL-6) และ TNF-α
T-Lymphocytes and
B-Lymphocytes
กระตุ้นการแบ่งตัวของเม็ดเลือดขาวลิมโฟไซต์ทั้งชนิด B และ T
เห็ดชิตาเกะ Lentinan Natural Killer Cells กระตุ้นการทำงานของ Natural Killer Cells
T-Lymphocytes เพิ่มจำนวนของ T-Lymphocyte
B- Lymphocytes เพิ่มระดับของอิมมูโนโกลบูลิน slgA ที่พบได้บนผิวของเม็ดเลือดขาวชนิด B-Lymphocyte
เห็ดมายาบูชิตาเกะ Glucoxylan T-Lymphocytes
B-Lymphocytes
กระตุ้นและเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของ
เม็ดเลือดขาวชนิด B และ T-Lymphocyte
นอกจากนี้ยังส่งผลต่อการเพิ่มระดับเซลล์ CD4

 

 

ที่มา :  Lakhanpal, T. N., & Rana Monika. (2005). Medicinal and nutraceutical genetic resources of mushrooms. Plant Genetic Resources, 3(2): 288-303. เอกสาร บำรุงพืชน์. (พฤศจิกายน, 2558). ทบทวนงานวิจัยของเห็ดทางการแพทย์ต่อระบบภูมิคุ้มกัน. สรรพสารวงการยา, 16(208): 36-42.

 

 

TAG
FOLLOW ME
Health & Wellness
Bring Happiness to Your
Good Health and Good Life

บริษัท เวลเนส กรีน ไลฟ์ จำกัด
ช65/4-5 ถ.สวรรค์วิถี ต.ปากน้ำโพ
อ.เมืองนครสวรรค์ จ.นครสวรรค์ 60000

Tel : 091-459-6662 หรือ 056-222-662
Facebook : เวลเนส กรีน ช็อป
                 สาขานครสวรรค์
Line ID : @wglgoodlife
e-Mail : wellness.nsn@gmail.com
              info@wellnessgreenlife.co.th
www.wellnessgreenlife.com :  www.wellnessgreenlife.co.th :  www.wellnessgoodlifeshop.com
Copyright © 2021 Wellness Green Life All Rights Reserved.